اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای و موشکی ایران حمله کرد

نویسندگان: مایان لوبل، پریسا حافظی، استیو هالند – ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ (رویترز)

خلاصه‌ی خبر:
در نخستین ساعات روز جمعه، اسرائیل حملاتی گسترده به ایران انجام داد و اعلام کرد که تأسیسات هسته‌ای، کارخانه‌های موشک‌های بالستیک و فرماندهان نظامی را هدف قرار داده است. این عملیات بخشی از یک کارزار طولانی‌مدت برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی معرفی شد. ایران وعده‌ی واکنشی سخت داد، اما اسرائیل اعلام کرد موفق به ره‌گیری حدود ۱۰۰ پهپاد ایرانی شده است.

رسانه‌های اسرائیلی حوالی ساعت ۸ صبح به وقت گرینویچ گزارش دادند که دستور پناه‌گیری شهروندان لغو شده و این می‌تواند نشانگر دفع بیشتر یا تمام پهپادها باشد. در پی این تحولات، قیمت نفت خام به شدت افزایش یافت اما سپس اندکی کاهش پیدا کرد.

یک منبع امنیتی اسرائیلی گفت نیروهای موساد پیش از حمله، عملیات‌هایی را در عمق خاک ایران انجام داده‌اند و این سازمان به همراه ارتش، مجموعه‌ای از عملیات‌های مخفی علیه سامانه موشکی راهبردی ایران را هدایت کرده‌اند. همچنین، اسرائیل پایگاهی برای پهپادهای تهاجمی در نزدیکی تهران تأسیس کرده است. به گفته ارتش، در این حملات ده‌ها رادار و سامانه‌های پرتاب موشک‌های زمین به هوا منهدم شده‌اند.

رسانه‌های ایرانی و شاهدان عینی از وقوع انفجارهایی، از جمله در تأسیسات غنی‌سازی نطنز، خبر دادند. سپاه پاسداران اعلام کرد که حسین سلامی، فرمانده کل این نهاد، کشته شده است و رسانه‌های دولتی نیز از هدف قرار گرفتن مقر فرماندهی سپاه در تهران خبر دادند. گزارش شده که در حمله به یک منطقه مسکونی در تهران، چند کودک نیز جان باخته‌اند.

نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در پیامی ویدئویی گفت:

«ما در لحظه‌ای سرنوشت‌ساز از تاریخ اسرائیل قرار داریم. دقایقی پیش، اسرائیل عملیات "شیر خروشان" را آغاز کرد—عملیاتی هدفمند برای عقب راندن تهدید ایران. این عملیات تا زمانی که این تهدید از میان برداشته شود ادامه خواهد یافت.»

او هشدار داد که مردم اسرائیل ممکن است نیاز به ماندن در پناهگاه‌ها برای مدت طولانی داشته باشند.

اسرائیل از زمان آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳، توان بازدارندگی ایران را با تضعیف شدید متحدان منطقه‌ای‌اش، از جمله با ترور رهبران حماس و حزب‌الله، به‌طور چشم‌گیری افزایش داده است.

به گفته‌ی سخنگوی ارتش اسرائیل، سرتیپ افی دفرین، حدود ۲۰۰ جنگنده‌ی اسرائیلی در این حملات شرکت داشته‌اند و بیش از ۱۰۰ هدف در ایران را بمباران کرده‌اند. او در یک نشست خبری آنلاین اعلام کرد که رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، فرمانده سپاه پاسداران و فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا کشور در این حملات کشته شده‌اند. رسانه‌های دولتی ایران نیز کشته شدن شش دانشمند هسته‌ای را تأیید کرده‌اند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که براساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی ایران، سطح پرتوهای رادیواکتیو در نطنز افزایش نیافته است.

رهبر ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، در بیانیه‌ای گفت اسرائیل "دست خبیث و خونین خود را در جنایتی علیه ایران رها کرده" و وعده داد که این کشور "سرنوشت تلخی" در انتظار خواهد داشت.

آسمان منطقه خالی شد؛ پروازها لغو شدند

پس از حملات اسرائیل، داده‌های Flightradar24 نشان داد که خطوط هوایی از آسمان ایران، اسرائیل، عراق و اردن خارج شدند و پروازهای متعددی تغییر مسیر داده یا لغو شدند. شرکت‌های هواپیمایی اسرائیلی از جمله «ال‌عال»، «ایسرایر» و «آرکیا» نیز هواپیماهای خود را از کشور خارج کرده‌اند و فرودگاه بن‌گوریون در تل‌آویو بسته شده است.

امارات نیز پروازهای خود به/از عراق، اردن، لبنان و ایران را لغو کرده است چرا که ایران حریم هوایی خود را بسته است.

ایالات متحده که قرار بود یکشنبه مذاکرات جدیدی با ایران درباره‌ی محدودسازی برنامه‌ی هسته‌ای‌اش برگزار کند، اعلام کرد در عملیات اسرائیل هیچ نقشی نداشته است.

بهای نفت خام برنت تا ساعت ۰۸:۲۱ به وقت گرینویچ بیش از ۶٪ افزایش یافت و به ۷۳٫۷۳ دلار رسید—هرچند از اوج خود در حدود ۷۸ دلار پایین‌تر آمد. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام کرد که پالایشگاه‌ها و مخازن آسیب ندیده‌اند و فعالیت‌شان ادامه دارد.

رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، ایال زمیر، اعلام کرد ده‌ها هزار سرباز فراخوانده شده‌اند و در سراسر مرزها مستقر هستند:

«ما در میانه‌ی یک کارزار تاریخی بی‌سابقه‌ایم. این عملیات برای مقابله با تهدیدی موجودیتی از سوی دشمنی است که قصد نابودی ما را دارد».

رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، در گفت‌وگویی با فاکس‌نیوز گفت ایران نباید به سلاح اتمی دست یابد و ایالات متحده همچنان به دنبال بازگشت به میز مذاکره است.

ترامپ پیش‌تر گفته بود که احتمال حمله اسرائیل به ایران وجود دارد اما ابراز امیدواری کرده بود که راه‌حلی صلح‌آمیز پیدا شود.

مقامات آمریکایی بارها گفته‌اند که هر توافق جدیدی با ایران—جایگزین توافق ۲۰۱۵ که ترامپ از آن خارج شد—باید شامل کنار گذاشتن کامل غنی‌سازی باشد؛ اقدامی که می‌تواند مسیر ساخت بمب اتمی باشد.

مذاکرات هسته‌ای ایران قرار است یکشنبه ادامه یابد

جمهوری اسلامی بارها ادعای تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده و گفته که برنامه‌اش صرفاً با اهداف صلح‌آمیز و غیرنظامی دنبال می‌شود. تهران همچنین خواسته‌ی واشینگتن برای توقف غنی‌سازی را حمله به حاکمیت ملی خود دانسته است.

روز پنج‌شنبه، هیئت حکام آژانس برای نخستین‌بار در نزدیک به بیست سال، ایران را به نقض تعهدات خود در حوزه‌ی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای متهم کرد.

ایران در بیانیه‌ای گفت حمله «بزدلانه» اسرائیل نشان می‌دهد چرا جمهوری اسلامی باید بر حق غنی‌سازی، فناوری هسته‌ای و قدرت موشکی خود پافشاری کند.

ارتش اسرائیل اعلام کرد حمله در واکنش به اطلاعات جدیدی صورت گرفته که نشان می‌داد ایران به «نقطه‌ی بی‌بازگشت» در ساخت سلاح اتمی نزدیک شده است.

با این حال، یک منبع مطلع از ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا گفت که در ارزیابی‌های اخیر هیچ تغییری حاصل نشده و همچنان باور بر این است که ایران در حال ساخت سلاح اتمی نیست و خامنه‌ای نیز مجوز ازسرگیری برنامه‌ی تسلیحاتی را که در سال ۲۰۰۳ متوقف شده بود، صادر نکرده است.

کاخ سفید اعلام کرد ترامپ قرار است صبح جمعه جلسه‌ی شورای امنیت ملی را برگزار کند. هم‌زمان، سخنگوی نیروهای مسلح ایران تهدید کرد که اسرائیل و متحد اصلی‌اش، ایالات متحده، بهای سنگینی برای این حمله خواهند پرداخت.

در حالی که آمریکا تلاش کرده است خود را از حمله اسرائیل جدا کند، یک مقام اسرائیلی به رسانه‌ی دولتی «کان» گفت که این عملیات با هماهنگی با واشینگتن انجام شده است. وزیر خارجه آمریکا، مارکو روبیو، نیز اعلام کرد ایالات متحده نقشی در این حمله نداشته و تل‌آویو به صورت یک‌جانبه و در راستای دفاع از خود اقدام کرده است.

با وجود حملات، مقامات آمریکا و ایران همچنان قصد دارند روز یکشنبه ششمین دور مذاکرات درباره‌ی غنی‌سازی اورانیوم را در عمان برگزار کنند. یک مقام آمریکایی گفت این مذاکرات هنوز در دستور کار قرار دارد.

در بازارهای آسیایی، حملات باعث افت شدید شاخص‌ها شد، به‌ویژه با سقوط ارزش آتی‌های سهام آمریکا. ارزش «شِکِل» اسرائیل نیز نزدیک به ۲٪ کاهش یافت.