"این یک کشتار بود، نه یک عملیات":

فاولا که از مرگبارترین حمله پلیس ریو رنج می برد

تام فیلیپس، ریودوژانیرو چهارشنبه ۲۹ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۵ به وقت اروپا

‘This was a slaughter, not an operation’: the favela reeling from Rio’s deadliest police raid | Brazil | The Guardian

هنوز سپیده نزده بود که ده‌ها جسد در خیابان اصلی زاغه‌ی «ویلا کروزِیرو» (Vila Cruzeiro) روی زمین افتاده بودند؛ بیش از ۱۳۰ نفر در مرگبارترین عملیات پلیس در تاریخ ریودوژانیرو کشته شده بودند. پیکرهای بی‌شکل و آغشته به خون، که از جنگل‌های اطراف بیرون کشیده و روی برزنت‌های آبی و پلاستیک‌های سیاه در خیابان رها شده بودند، منظره‌ای دهشتناک پدید آورده بود.

«خودم ۵۳ تا را پایین آوردم... باید ۱۲ یا ۱۵ تای دیگر هم بالا در بوته‌زار مانده باشند»، این را اریولتون ویدال کورییا (Erivelton Vidal Correia)، رئیس انجمن ساکنان محل، گفت. چشمانش از بی‌خوابی و یک شب کامل حمل جسد مردان سوراخ‌سوراخ‌شده از گلوله، سنگین بود.

کورییا با گریه از شکار شبانه و بی‌پایانش برای یافتن اجساد گفت؛ شبِ پس از آنچه «یکی از بزرگ‌ترین قتل‌عام‌های پلیسی در تاریخ معاصر برزیل» خوانده شده است. او با صدایی بریده گفت: «در تمام عمرم چنین چیزی ندیده‌ام، برادر — حتی در نوار غزه هم این اتفاق نمی‌افتد... دیگر طاقت دیدن جسد ندارم»، و در حالی که با دستکش‌های جراحی‌اش صورتش را می‌پوشاند، گریست.

مقام‌های ریودوژانیرو روز سه‌شنبه اعلام کردند که در جریان یورش سحرگاهی به زاغه‌های «آلِمان» (Alemão) و «پِنیا» (Penha) — که ویلا کروزِیرو بخشی از آن‌هاست — دست‌کم ۶۴ نفر، از جمله چهار مأمور پلیس، کشته شدند. این عملیات با حضور حدود ۲۵۰۰ نیروی پلیس انجام شد. اما بامداد چهارشنبه دادستان اعلام کرد شمار کشته‌ها به ۱۳۲ نفر رسیده است — رقمی بیش از قتل‌عام ber infamous «کاراندیرو» (Carandiru) در سائوپائولو در سال ۱۹۹۲، که طی آن ۱۱۱ زندانی جان باختند.

پلیس برزیل در مرگبارترین عملیات علیه باندهای تبهکار به فقیرنشینان ریو حمله کرد

از ساعت ۴:۱۵ تا ۹ صبح، زمانی که مأموران رسمی جمع‌آوری اجساد رسیدند، خبرنگار گاردین شاهد بود که وانت‌ها پیکر ده‌ها نفر را به میدان کوچکی در ویلا کروزِیرو می‌آوردند که به نام «سن لوکِ انجیلیست» (Saint Luke the Evangelist) شناخته می‌شود.

«چنین چیزی هرگز ندیده‌ام... هنوز نمی‌توانم درک کنم چه اتفاقی افتاده است. حس تهی‌بودن دارم. هیچ کلمه‌ای ندارم»، این را رائول سانتیاگو (Raull Santiago)، فعال زاغه، گفت در حالی که دسته‌دسته اجساد تازه می‌رسیدند و زنان محل با وحشت به دنبال شوهر، برادر یا پسر مفقودشان می‌گشتند.

بیشتر کشته‌شدگان — اغلب مردانی در دهه‌های دوم و سوم زندگی — احتمالاً از اعضای باند محلی مواد مخدر موسوم به «فرمان سرخ» (Red Command) بودند که هدف عملیات پلیس محسوب می‌شدند. بیشتر پیکرها برهنه بودند، اما برخی لباس استتار مخصوص تک‌تیراندازان و شکارچیان به تن داشتند.

جمعیتی خشمگین در میدان گرد آمده بودند و ادعا می‌کردند پلیس جوانان را به جای بازداشت، اعدام کرده است. سانتیاگو گفت: «فارغ از اینکه این افراد در تجارت مواد مخدر دست داشتند یا نه، ما در برزیل مجازات اعدام نداریم... باید بازداشت می‌شدند، نه کشته».

«قاتل‌ها! قاتل‌ها!» فریاد سیدا سانتانا (Cida Santana) بلند شد؛ پسرش «فابیو» حدود ساعت سه بعدازظهر روز سه‌شنبه برایش پیام فرستاده بود که در پا تیر خورده و می‌خواهد تسلیم پلیس شود.

شانزده ساعت بعد، جسد فابیو زیر فرشی گل‌دار و خون‌آلود افتاده بود و آثار چاقو در سینه‌اش دیده می‌شد. سانتانا بر زمین افتاد و فریاد زد: «خدایا، معجزه کن!» اما دیگر معجزه‌ای در کار نبود — نه برای فابیو و نه برای ده‌ها جسد دیگر که بیرون از یک رستوران سوشی ردیف شده بودند، با زخم‌های گلوله در سر و سینه و دست. یکی از قربانیان سر بریده شده بود و سرش در کیفی سبز کنار بدنش گذاشته بودند.

در میان سکوت و بهت حاضران، خبرنگاران و ساکنان کهنه‌کار زاغه، همگی تأکید داشتند که تا کنون چنین حمامی از خون ندیده‌اند. پیش از این، مرگبارترین عملیات پلیس در ریودوژانیرو مربوط به سال ۲۰۲۱ در زاغه «ژاکارِزینیو» (Jacarezinho) بود که ۲۸ نفر کشته شدند.

به گفته آنتونیو کارلوس کوستا (Antônio Carlos Costa)، کشیش و فعال حقوق بشر،«سورئال است».او که خواستار برکناری فوری فرماندار ریودوژانیرو، کلادیو کاسترو (Cláudio Castro)، شد — کسی که متحد سیاسی رئیس‌جمهور راست‌گرای پیشین، ژائیر بولسونارو (Jair Bolsonaro) است.

کوستا این کشتار را «تحقیر تاریخی» برای برزیل در آستانه اجلاس اقلیمی «کوپ» (COP) در شهر آمازونی «بلِئِم» (Belém) خواند.

در صحنه، خشم و وحشت در هم تنیده بود. خویشانِ شوکه‌شده پرده از پیکرهای تکه‌تکه برداشتند و از خبرنگاران خواستند تا «جهان» این جنایت را ببیند.

کلودیا سیلوا (Cláudia Silva)، ۵۳ ساله، با فریاد گفت «به ما کمک کنید، لطفاً!» و پلیس را متهم به «نسل‌کشی» کرد: «وقتی اینجا می‌آیند، حتی موش‌ها را هم می‌کشند».

سانتانا در حالی که کنار جسد پسرش روی پلاستیک خون‌آلود نشسته بود، گفت: «این یک عملیات نبود، یک قتل‌عام بود. آمده بودند که بکشند».

 به گفته فلاویا پینیِرو فروئِس (Flávia Pinheiro Fróes)، وکیل مدافع خانواده‌های قربانیان:«در سی سال کار در زاغه‌ها، چنین بربریتی ندیده‌ام. این بزرگ‌ترین کشتار است»

در حالی که موج خشم بالا می‌گرفت و دفتر حقوق بشر سازمان ملل نیز اعلام کرد از این کشتار «وحشت‌زده» است، فرماندار کاسترو همچنان از عملیات دفاع کرد. او گفت که این یورش «ضربه‌ای سخت» به قاچاقچیان سنگربسته‌ای بوده که ده‌ها زاغه ریودوژانیرو را طی چهار دهه گذشته در دست گرفته‌اند. کاسترو اظهار داشت: «تنها قربانیان واقعی دیروز مأموران پلیس بودند»، اشاره‌اش به چهار مأموری بود که در تیراندازی با «تروریست‌های مواد مخدر» کشته شدند.

در همان حال، ادمار آگوستو (Edmar Augusto)، کشیشی با شال بنفش بر گردن، آب مقدس بر بیش از ۵۰ جسدی که در ورودی زاغه روی‌هم انباشته شده بود پاشید.

او با صدایی لرزان گفت: «ما جنگ نمی‌خواهیم، صلح می‌خواهیم... خانواده‌های بسیاری دارند می‌گریند، و من می‌خواهم با آن‌ها گریه کنم. جامعه نمی‌تواند خاموش بماند».

کورییا، همان رهبر محلی، در انتظار رسیدن دسته‌جسدی دیگر، به یاد آورد که دو دهه پیش گروهی از مبلغان مذهبی هشدار داده بودند که روزی زاغه شاهد حمام خونی بزرگ خواهد شد. «باور نکردیم. هیچ‌وقت فکر نمی‌کردیم چنین روزی برسد... ولی آن‌ها پیشگویی کردند، و امروز تحقق یافت».

The Guardian